Spis treści
Gewetenswroeging en gebed
Een gewetensverslag is een overzicht van iemands gedachten, woorden, daden en nalatigheden in het verleden om vast te stellen of ze overeenstemmen met of afwijken van de morele wet. Onder christenen is het meestal een privé-beoordeling; seculiere intellectuelen publiceren soms zelfkritiek voor openbaar gebruik. In de katholieke kerk worden boetelingen die het sacrament van de boete willen ontvangen, aangemoedigd een gewetensonderzoek te doen aan de hand van de Tien Geboden, of zaligsprekingen, deugden en ondeugden. Een soortgelijke leer wordt onderwezen in Lutherse kerken, waar boetelingen die het sacrament van boetedoening willen ontvangen, wordt gevraagd de Tien Geboden als leidraad te gebruiken. Dit proces is zeer soortgelijk naar de Islamitische praktijk van Muhasaba, of zelfreflectie.
Gewetensonderzoek vóór de biecht
"De volmaaktheid van deze praktijk en haar vruchtbaarheid voor christelijke deugd" - verkondigde Paus Pius X - "zijn duidelijk vastgesteld door de leer van de grote meesters van het geestelijk leven". In zijn Geestelijke Oefeningen stelt hij de verschillende vormen ervan voor in een gedetailleerd en een algemeen onderzoek (24-43). Over het algemeen onderzoek schrijft hij: "Het eerste punt is dank te zeggen aan God onze Heer voor de ontvangen genaden" (43). Dit punt is in de moderne tijd een sterk ontwikkeld onderdeel van de Ignatiaanse spiritualiteit geworden en heeft geleid tot vele andere positieve praktijken, die in het algemeen worden aangeduid als het onderzoek van het bewustzijn. In de tweedaagse "examens", kunnen manieren worden herzien, op welke manier God aanwezig was via de ene persoon bij anderen, en via anderen bij zichzelf, en hoe men daarop reageerde, en om met dankbaarheid verder te gaan in zijn leven, zich meer bewust van Gods aanwezigheid in zijn leven.
In het algemeen wordt onderscheid gemaakt tussen een specifiek onderzoek, dat erop gericht is één bepaalde eigenschap of gebrek in het eigen gedrag te veranderen, een bewustzijnsonderzoek, dat een meer genuanceerde beschouwing is, en een algemeen gewetensonderzoek dat wordt gebruikt vóór het sacrament van de boete". Deze laatste De methode wordt gewetensonderzoek genoemd, omdat het een toetsing is van het eigen gedrag vanuit moreel oogpunt, een bezinning op de eigen verantwoordelijkheid en een blik op de eigen zonden en zwakheden ter voorbereiding op berouw, in tegenstelling tot een gewetensonderzoek, dat zich niet richt op de zedelijkheid, zelfs als er tijdens de toetsing zonden naar voren komen.
Het gebed en het gewetensonderzoek
Het gewetensonderzoek werd door de apostel Paulus bevolen dat de gelovigen het zouden verrichten telkens wanneer zij het Heilig Avondmaal ontvangen: "Maar laat een man zichzelf onderzoeken, en laat hem dan eten dat brood en drinkt uit deze beker. Want wie onwaardig eet en drinkt, eet en drinkt verdoemenis aan zichzelf..." Want als wij onszelf zouden beoordelen, zouden wij niet geoordeeld worden." (1 Korintiërs 11:28-31, KJV). En omdat de eerste christenen zeer dikwijls het Heilig Avondmaal ontvingen, werd het gewetensonderzoek een vertrouwde oefening van hun geestelijk leven. In veel gevallen werd het een dagelijkse levenspraktijk voor de vroege leden van de clerus en voor hen die een kloosterleven leidden, zoals de kluizenaar Sint-Antonius, van wie wordt gezegd dat hij zijn gewetenTerwijl de heilige Basilius van Caesarea, de heilige Augustinus van Hippo, de heilige Bernardus van Clairvaux en de stichters van religieuze ordes over het algemeen het gewetensonderzoek tot een regelmatige, dagelijkse oefening voor hun volgelingen maakten. Leken van gemeenten werden aangemoedigd deze praktijk te ondernemen als een heilzame maatstaf voor vooruitgang in deugdzaamheid. St Bernard onderwees: "Als zoeker naar de integriteit van je eigen gedrag, onderwerp je leven aan een dagelijks onderzoek. Overweeg zorgvuldig welke vooruitgang u hebt geboekt of welke grond u hebt verloren. Doe moeite om jezelf te leren kennen. Zet al je fouten voor je ogen. Zie jezelf aan alsof je een ander mens bent, en huil dan om je fouten."
Vroom gewetensonderzoek en voorbereiding op de verzoening
Het gewetensonderzoek verschilt van het onderzoek dat vereist is als ruwe voorbereiding op het Sacrament van Verzoening, dat tot doel heeft alle zonden te onderkennen die boete vereisen. Bij de studie voor de biecht kunnen verschillende meer gedetailleerde methoden worden gebruikt, met gebruikmaking van de Tien Geboden van God, de Geboden van de Kerk, de Zeven Hoofdzonden, de plichten van de eigen levensstaat, de negen manieren om deel te hebben aan de zonde van anderen.
Gewetenswroeging en geestelijke oefeningen
De Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola bevatten vijf punten. In het eerste punt danken de volgelingen God voor de weldaden die zij hebben ontvangen; in het tweede vragen zij om de genade onze fouten te kennen en te verbeteren; in het derde gaan zij de uren van de dag door en noteren zij welke fouten zij hebben gemaakt in daad, woord, gedachte of nalatigheid; in het vierde vragen zij om Gods vergeving; in het vijfde streven zij naar verandering.
