Prayers said at specific times of the day in various Christian denominations.
Na początku XV-wiecznej francuskiej księgi godzinek (MS13, Society of Antiquaries of London), otwartej na ilustrację „Adoracji Magów”. Przekazana Towarzystwu w 1769 r. przez ks. Charlesa Lyttletona, biskupa Carlisle i prezesa Towarzystwa (1765-8).
The Hours are a Christian devotional book popular in the Middle Ages. It is the most common type of surviving medieval illuminated manuscript. Like any manuscript, each manuscript of a book of hours is unique in one way or another, but most contain similar a collection of texts, prayers, and psalms, often with appropriate decorations, for Christian devotion. Illumination or decoration is minimal in many examples, often limited to decorated large letters at the beginning of psalms and other prayers, but books made for wealthy patrons could be extremely lavish, with full-page miniatures. These illustrations would combine picturesque scenes of rural life with sacred images. Books of hours were usually written in Latin (the Latin name for them is horae), although many are written entirely or partially in European languages, especially Dutch. The English term primer is now usually reserved for those books that are written in English. Tens of thousands of horae books have survived to this day, in libraries and private collections around the world.
Typical Prayer The Office of the Hours is an abbreviated form of the breviary, which included the Office of God recited in monasteries. It was developed for lay people who wished to incorporate elements of monasticism into their devotional lives. The recitation of the Hours typically focused on the reading of many psalms and other prayers. Typical examples include the Calendar of Ecclesiastical Feasts, excerpts from the Four Gospels, the Mass readings for major feasts, the Little Office of the Blessed Virgin Mary, the fifteen Psalms of Degrees, and the seven Penitential Psalms, Litany Saints, Office of the Dead and Hour of the Cross.
Większość XV-wiecznych ksiąg godzinek ma te podstawowe treści. Często dodawane były modlitwy maryjne Obsecro te („Proszę cię”) i O Intemerata („O nieskalany”), a także nabożeństwa do użytku podczas Mszy św. i medytacje o Męce Pańskiej, między innymi teksty fakultatywne.
Even this level of decoration is richer than most books, though less than the large amounts of illumination in luxury books that are most commonly found in reproduction.
Modlitwa Godzinki ma swoje ostateczne źródło w Psałterze, który mnisi i mniszki były zobowiązane do recytacji. Do XII wieku rozwinęła się ona w brewiarz, z cotygodniowymi cyklami psalmów, modlitw, hymnów, antyfonów i odczytów, które zmieniały się wraz z sezonem liturgicznym. Ostatecznie wybór tekstów powstał w znacznie krótszych tomach i został nazwany księgą godzin. W drugiej połowie XIII wieku Modlitwa Godzinki stała się popularna jako osobisty modlitewnik dla mężczyzn i kobiet, którzy prowadzili świeckie życie. Składał się on z wyboru modlitw, psalmów, hymnów i lekcji opartych na liturgii duchownych. Każda z książek była wyjątkowa w swojej treści, choć wszystkie zawierały Godziny Maryi Panny, nabożeństwa odprawiane w ciągu ośmiu godzinek kanonicznych dnia, co stanowiło uzasadnienie nazwy „Modlitwa Godzinki”.
Many books of hours were created for women. There is some evidence that they were sometimes given as a wedding gift by a husband to his wife. They were often passed down through the family, as recorded in wills.
Although the most heavily illuminated books of hours were enormously expensive, a small book with little or no illumination was much more widely and increasingly available in the fifteenth century. The earliest surviving English example was apparently written for a layman living in or near Oxford around 1240. It is smaller than a modern paperback, but heavily illuminated with large initials, but no full-page miniatures. By the 15th century there are also examples of servants having their own Books of Hours. In a court case from 1500, a poor woman is accused of stealing a domestic servant's prayer book.
Bardzo rzadko w księgach tych znajdowały się modlitwy specjalnie skomponowane dla ich właścicieli, częściej jednak teksty te są dostosowane do ich gustu lub płci, łącznie z umieszczeniem ich nazwisk w Modlitwach. Niektóre z nich zawierają obrazy przedstawiające ich właścicieli, a niektóre herby. Te, wraz z wyborem świętych upamiętnionych w kalendarzu i wyborach, są głównymi wskazówkami dotyczącymi tożsamości pierwszego właściciela. Eamon Duffy wyjaśnia, jak te książki odzwierciedlały osobę, która je zamówiła. Twierdzi on, że „osobisty charakter tych książek był często sygnalizowany przez włączenie do nich modlitw specjalnie skomponowanych lub zaadaptowanych dla ich właścicieli”. Ponadto twierdzi on, że „aż połowa zachowanych rękopisów Książki godzinek mają adnotacje, marginalia lub jakieś dodatki”. Takie dodatki mogą oznaczać jedynie umieszczenie jakiegoś regionalnego lub osobistego patrona w standardowym kalendarzu, ale często zawierają materiał dewocyjny dodany przez właściciela. Właściciele mogliby pisać w ważnych dla nich terminach, notatki na temat miesięcy, w których wydarzyły się rzeczy, które chcieliby zapamiętać, a nawet obrazy znalezione w tych książkach byłyby spersonalizowane dla właścicieli – np. miejscowych świętych i lokalnych uroczystości. Co najmniej do XV wieku w holenderskich i paryskich warsztatach, zamiast czekać na indywidualne zamówienia, produkowano książki godzinne, które miały być przechowywane lub dystrybuowane. Czasami zostawiano w nich miejsca na dodawanie spersonalizowanych elementów, takich jak lokalne święta czy heraldyka.
Styl i układ tradycyjnych książek godzinowych stał się coraz bardziej ujednolicony około połowy XIII wieku. Nowy styl można zobaczyć w książkach produkowanych przez oksfordzkiego iluminatora Williama de Brailesa, który prowadził warsztat handlowy (był w małych zamówieniach). Jego książki zawierały różne aspekty brewiarza kościelnego i inne aspekty liturgiczne na użytek świeckich. „Zawierał wieczysty kalendarz, Ewangelie, modlitwy do Dziewicy Maryi, stacje Drogi Krzyżowej, modlitwy do Ducha Świętego, psalmy pokutne, litanie, modlitwy za zmarłych i wybory do świętych. Celem książki była help its pious patroness in ordering her daily spiritual life according to the eight canonical hours, Matins to Compline, observed by all pious members of the Church. The text, complete with rubrics, gilding, miniatures and beautiful illuminations, sought to stimulate meditation on the mysteries of faith, the sacrifice made by the Christ for man and over the horrors of hell, and especially to emphasize devotion to the Virgin Mary, which was at its zenith in the thirteenth century." This arrangement was maintained over the years as many aristocrats commissioned their own books.
Decorations
Full-page miniature of May, from Simon Benning's calendar cycle, early 16th century.
Ponieważ wiele ksiąg godzinek jest bogato oświetlonych, stanowią one ważny zapis życia w XV i XVI wieku, a także ikonografię średniowiecznego chrześcijaństwa. Niektóre z nich zostały również ozdobione klejnotami, portretami i herbami heraldycznymi. Niektóre z nich były oprawione w gorsety dla łatwego noszenia, choć niewiele z tych lub innych średniowiecznych opraw zachowało się. Luksusowe książki, takie jak „Godziny Talbota” Jana Talbota, I Hrabiego Shrewsbury, mogą zawierać portret właściciela, a w tym przypadku jego żony, klęczącej w adoracji Dziewicy i Dziecka, jako formę portretu dawcy. W drogich książkach, miniaturowe cykle ukazywały Życie Dziewicy lub Mękę Pańską w ośmiu scenach zdobiących osiem godzinek Dziewicy, a Labirynty miesięcy i znaki zodiaku zdobiące kalendarz. Sceny świeckie cykli kalendarzowych zawierają wiele najbardziej znanych obrazów z ksiąg godzinek i odegrały ważną rolę we wczesnej historii malarstwa pejzażowego.
Used books of hours were often modified for new owners, even among rabbits. After Richard III was defeated, Henry VII gave the book of hours to Richard's mother, who modified it to include his name. Heraldry was usually erased or overpainted by new owners. Many have handwritten annotations, personal additions and notes in the margins, but some new owners also commissioned new craftsmen to include more illustrations or text. Sir Thomas Lewkenor of Trotton employed an illustrator who added details to what are now known as the Lewkenor Hours. The leaves of some surviving books contain notes on household bookkeeping or records of births and deaths, along the lines of later family bibles. Some owners also collected autographs of notable visitors to their home. Books of hours were often the only book in the house and were commonly used to teach reading by children, sometimes they had an alphabet page to help them with that.
By the late 15th century, printers were producing books of hours with woodcut illustrations, and the Prayer of the Hour was one of the major works decorated in the related woodcut technique.
Luxury Prayer Hour
The rich illusionistic borders of this late 1700s Flemish book of hours are typical of luxury books of the period, which were now often decorated on every page. The butterfly wing cutting into the text area is an example of the play with visual conventions typical of the period.
(Among the plants are Veronica, Vinca, Viola tricolor, Bellis perennis and Chelidonium majus. The butterfly is Aglais urticae. The Latin text is dedicated to Saint Christopher).
By the fourteenth century, the Prayer of the Hours had overtaken the psalter as the most common vehicle for lavish illumination. This reflected in part the growing dominance of illuminations, both commissioned and executed by laymen rather than monastic clerics. From the late fourteenth century, many bibliophilic royal figures began to collect luxurious illuminated manuscripts for their decorations, a fashion that spread throughout Europe from the courts of Valois in France and Burgundy, as well as Prague under Charles IV, Holy Roman Emperor, and later Wenceslas. A generation later, Prince Philip the Good of Burgundy was the most important collector of manuscripts, and several of his circle also collected. It was during this period that the Flemish cities overtook Paris as the leading force in the Enlightenment, a position they retained until the final decline of the enlightened manuscript in the early 16th century.
The most famous of all collectors, French Prince John, Duke of Berry (1340-1416) owned several books of hours, some of which survive, including the most famous of them, the Très Riches Heures du Duc de Berry. These were begun around 1410 by the Limbourg brothers, though not completed by them, and the decoration continued for several decades by other artists and owners. The same was true of the Turin-Milan Hours, which also passed through Berry's ownership.
By the mid-fifteenth century a much wider group of nobles and wealthy businessmen were able to order highly decorated, often small, books of hours. With the advent of printing the market shrank sharply, and by 1500 the highest quality books were again produced only for royalty or very large collectors. One of the last large illuminated books of hours was the Farnese Hours completed for the Roman Cardinal Alessandro Farnese in 1546 by Giulio Clovio, who was also the last large manuscript illuminator.