Święty Nektariusz lub Nektariusz z Pentapolis lub Nektariusz z Eginy, znany również jako Anastasios Kefalas (Silyvria w Tracji Wschodniej, 1 października 1846 – Ateny, 8 listopada 1920), był greckim trackim biskupem i teologiem, współczesnym cudownym świętym Wschodniego Kościoła Prawosławnego. Był popularnym hierarchą, duszpasterzem i pedagogiem na przełomie XIX i XX wieku.
Życie
Dzieciństwo
Anastasios Kefalas urodził się 1 października 1846 roku w Silyvrii w Tracji Wschodniej. Jego rodzicami byli Demos (Demosthenes) i Balou (Vasiliki) Kefalas, a on sam był piątym z sześciorga dzieci ubogiej rodziny. Szybko zderzył się z trudną rzeczywistością tamtych czasów, gdyż jego rodzina nie była w stanie się utrzymać, a w rodzinnym mieście nie było szkoły średniej, więc w wieku 13 lat wyjechał do Stambułu.
W Stambule
Życie w Konstantynopolu dla Anastasiosa było ciężkie i trudne w pierwszych latach pobytu. Najpierw pracował w pakowni tytoniu, gdzie właściciel traktował go brutalnie. Pracował długie godziny dziennie, nie otrzymywał wynagrodzenia i często był bity. Anastasios znosił to wszystko, ale smucił go fakt, że nie był w stanie utrzymać finansowo swojej rodziny i nie mógł uczęszczać do szkoły. Jednak już od najmłodszych lat wykazywał powołanie do Boga i Ewangelii. Tak więc w pakowalni, wraz z tytoniem, który sprzedawał, zawsze dawał małą kartkę papieru z napisanym na niej wersetem z Ewangelii.
Sytuacja zmieniła się, gdy kupiec, który miał sklep obok pakowalni, zobaczył pewnego dnia bijącego go szefa i przyjął go do pracy. Zaczął pracować w sklepie z szafkami kupca, mając teraz czas na kościół i szkołę, a wkrótce jego rodzina podążyła za nim do Stambułu. W Konstantynopolu przebywał w sumie siedem lat, a w wieku 20 lat opuścił go, choć nie uzupełnił wykształcenia, by pracować jako nauczyciel w Lithi na Chios.
W Chios
W wieku 20 lat przybył do Chios. Posiadając teraz wiedzę gramatyczną i teologiczną, objął stanowisko nauczyciela, pozostając na wyspie przez 10 lat, do 1877 roku. Tam po raz pierwszy spotka się ze swoim wielkim dobroczyńcą Ioannisem Choremisem, bogatym miejscowym władcą, który z powodu incydentu, jaki miał miejsce podczas transportu Świętego z Silyvrii do Konstantynopola (bratanek Choremisa pomógł mu wejść na statek, ponieważ nie miał pieniędzy), oddał go pod swoją opiekę. Ale święty Nektariusz postanowił teraz poświęcić się życiu monastycznemu. W 1876 roku został mnichem z imieniem Łazarz, a rok później został wyświęcony na diakona, przyjmując imię Nektarios. Św. Nektariusz miał skłonności do monastycyzmu, któremu pragnął służyć. Jednak presja wywierana na niego z powodu jego darów rozumu i wykształcenia ostatecznie skierowała go w stronę świeckiego duchowieństwa, ale nigdy nie zapomniał o monastycyzmie.
Wyższe studia teologiczne
W 1877 roku, za namową Ioannisa Choremisa, Nektarios wyjechał do Aten, aby ukończyć naukę w szkole średniej. Po ukończeniu ich w Varvakeio został wysłany przez znajomość, którą miał z patriarchą Aleksandrii, Sophroniosem, do Aleksandrii. Sofroniusz był pod wrażeniem Nektariusza i w oparciu o jego bardzo dobre rekomendacje odesłał go do Aten, aby studiował w Szkole Teologicznej w Atenach. Nektarios wyróżniał się tam, zajął nawet pierwsze miejsce w konkursie na dziekanat szkoły przy Papadakeio Endowment, w wyniku czego zdobył stypendium na studia w Szkole Teologicznej, co było dla niego wielką ulgą, gdyż jego dobroczyńca Jan Horemis zmarł, pozostawiając go w fatalnej sytuacji finansowej. Po otrzymaniu dyplomu (1885) wyjechał ponownie do Aleksandrii.
W Aleksandrii
Po powrocie do Aleksandrii przyjął święcenia kapłańskie, a pięć miesięcy później został mianowany sekretarzem patriarchatu. W ciągu dwóch miesięcy, wykorzystując swoje umiejętności retoryczne, awansował na kaznodzieję, obejmując również stanowisko komisarza patriarchalnego w Kairze. W krótkim czasie Nektariusz awansował w hierarchii Patriarchatu, stając się bardzo zaufanym człowiekiem u boku Patriarchy. 15 stycznia 1889 roku został ogłoszony biskupem Pentapolis Libii, po śmierci biskupa regionu Nilu. Zapis jego konsekracji przetrwał do dnia dzisiejszego (Zapis kodeksu wyborczego 66, s. 394).
Szybki wzrost Nektariusza nie pozostał niezauważony przez innych biskupów. Sophronius zbliżał się do 90 roku życia i rozpoczęły się procedury związane z jego sukcesją. Lud, który korzystał z różnorodnej działalności Nektariusza (głównie charytatywnej, ale także duszpasterskiej i antydewocyjnej), pragnął jego wstąpienia na tron patriarchalny, a w połączeniu z przychylnością Sofroniusza, Nektariusz stał się pierwszym wyborem. Jego przeciwnicy, wiedząc o tym wszystkim, postanowili odsunąć go na bok, oskarżając go o podżeganie do obalenia patriarchy Sofroniusza, ale także z niejasnymi zarzutami natury moralnej. Również część duchowieństwa uważała, że taktyka oszczędności i surowości Kościoła stosowana przez Nektariusza jako biskupa odbije się na sytuacji finansowej patriarchatu, który bez dobrej kondycji finansowej stanie się zdany na łaskę politycznych czy narodowych względów.
Prześladowania i powrót do Aten
Poinformowany o zarzutach Sofroniusz był przekonany o ich prawdziwości, co skutkowało natychmiastowym pozbawieniem Nektariusza statusu kapłańskiego. Było to kościelnie nielegalne, gdyż zgodnie z prawem kościelnym Nektariusz musiał stawić się przed synodem, który po przesłuchaniu rozpatrywałby stawiane mu zarzuty. Nektariusz nie chciał popadać w skrajności i opuścił Aleksandrię, w przeciwieństwie do swoich przeciwników, którzy chcieli mu zaszkodzić finansowo i moralnie, dbając o zszarganie jego imienia w Atenach i Konstantynopolu oraz wstrzymując jego pensję. W rezultacie Nectarios nie był w stanie nigdzie pracować.
Nektarios został postawiony przed kolejną bardzo trudną sytuacją, w jakiej wielokrotnie znajdował się od najmłodszych lat. Wynajął mały pokój na obrzeżach Aten, ale nie był w stanie zapłacić czynszu i nie miał pieniędzy na wyżywienie. Jego równoległe zawstydzanie, nawet na szczeblach rządowych, utrudniało mu znalezienie pracy. Próbował za pośrednictwem arcybiskupa Germanosa znaleźć stanowisko kaznodziejskie. On, mimo sympatii do niego, nie był w stanie mu pomóc ze względu na naciski ze strony Synodu. Dotarł do ministra edukacji i spraw kościelnych, ale ten dał mu jasno do zrozumienia, że ze względu na prawo (Nektarios nie miał greckiego obywatelstwa) nie może pomóc.
Wreszcie po pewnym czasie, dzięki pomocy niejakiego Melasa, który był członkiem rządu i znał go w Aleksandrii, został mianowany kaznodzieją w Chalcis. Jednak reputacja, która za nim szła, utrzymywała się, ponieważ istniała wielka podejrzliwość, biorąc pod uwagę oskarżenia przeciwko niemu, i w rezultacie był on nieakceptowany i napiętnowany.
Przywrócenie prawdy
W 1891 r., dwa lata po postawieniu mu zarzutów i usunięciu z Aleksandrii, w rządzie nadal podejmowano starania o usunięcie go ze stanowiska. Wtedy też w pełni ujawnił się plan i spisek, który został zawiązany przeciwko niemu. Wszystko zaczęło się od ujawnienia, że nie otrzymywał należnych mu pieniędzy i pracował bez wynagrodzenia podczas swojego episkopatu. Również, mimo że pozostawał prawowicie biskupem Pentapolis, po bezprawnym wypędzeniu, nie otrzymywał żadnych pieniędzy. Następnie jego nazwisko zostało oczyszczone z wszelkiego rodzaju udziału w skandalu o charakterze moralnym oraz z wszelkich intryg przeciwko Patriarchowi. To, zwłaszcza po surowym zachowaniu trzody, sprawiło, że stał się przychylny przed ludźmi w Chalcis. Następnie z wielką łatwością zaczął głosić kazania. Jego sława szybko rozeszła się dalej niż Chalcis, a lud okazał mu wielką sympatię, gdy zwolniło się stanowisko miejscowego biskupa, niemal domagając się jego wstąpienia na tron.
W szkole Rizarios
W latach 1892 i 1893 został mianowany kaznodzieją odpowiednio w prefekturze Laconii i Fthiotobiotii (prefektura Fthiotida, prefektura Boeotia). Nektarios nieustannie objeżdżał wsie i miasta głosząc kazania, podczas gdy jego przyjaciele starali się przenieść go do ateńskiej szkoły kościelnej Rizariosa. Gdy to zauważono, znów zaczęły się jakieś szepty, które w końcu nie zdołały przeszkodzić Nektariuszowi w zostaniu dyrektorem ówczesnej ateńskiej szkoły teologicznej, która za jego czasów cieszyła się wielką chwałą.
Wiosną 1894 roku został mianowany dyrektorem Szkoły Rizarios. Wątpliwości, które teraz istniały w stosunku do Nektariusza, dotyczyły nie tyle oskarżeń z przeszłości, choć one nie zniknęły, ale tego, czy będzie możliwy ten tak zwany i “despotokalogos”, z jego starymi i religijnymi poglądami, mógł odnieść sukces w powierzonym mu zadaniu, gdyż szkoła Rizareiosa miała charakter teologiczny, ale była to szkoła, do której uczęszczało wiele dzieci zamożnych Ateńczyków i innych ówczesnych władców i polityków, które niekoniecznie zostałyby księżmi czy teologami, ale naukowcami. Wkrótce jednak wszystkie zastrzeżenia zostały przezwyciężone przez radykalny i liberalny sposób edukacji Nektariusza.
Jego praca w Rizarioio
Jego praca u Rizariosa miała charakter organizacyjny, wychowawczy, literacki i pedagogiczny. Wkrótce zorganizował szkołę z normami, które odnosiły się do kościelnego ortodoksyjnego sposobu myślenia. Ale to, w czym był niedościgniony, to jego myśl pedagogiczna. Pewnego razu, gdy studenci Rizariusza doszli do rękoczynów, zamiast ich ukarać, ukarał siebie, uznając się za winnego, trzydniową głodówką. Wkrótce jego przykład stał się wyznacznikiem wśród osadzonych, a szkoła w jego czasach nabrała wielkiego prestiżu. Przy innej okazji znalazł się boso przed studentami, przemawiając, bo wchodząc do sali zobaczył biednego człowieka, który błagał go, czy mógłby mu pomóc zdobyć buty, bo sam ich nie miał. Nektariusz natychmiast wyjął swoje i przekazał je ku zdumieniu wszystkich. Przy innej okazji, w sporze między stewardami co do tego, kto jest odpowiedzialny za czyszczenie latryn, rozstrzygnął ich spór czyszcząc je. Takie i wiele innych przykładów przyniosło mu rozgłos i sprawiło, że wkrótce stał się słyszalny i kochany w małych wówczas Atenach.
Równocześnie zaangażował się w wielką pracę literacką. Wiele dzieł udostępniał ludowi i teologom bezpłatnie, gdyż z powodu ubóstwa nie mogli ich kupić. Bez zysku, kierując się jedynie korzyścią duchową, upadając od młodych lat, asceta i oligarcha, nigdy nie był zainteresowany autopromocją i zyskiem. Gdy go oskarżano, nigdy się nie sprzeciwiał, był cichy i zawsze powtarzał, że Bóg pomści to, co jest sprawiedliwe i prawdziwe. Skromny, samotny i niemniej prozaiczny, czcigodny już starzec Nektariusz stał się przykładem bezinteresownego dawania i miłości do cierpiących bliźnich w trudnych dla nich czasach. Pokora i poczucie odpowiedzialności, jakie posiadał za prowadzone dzieło, ujawniły się w chwili śmierci patriarchy Sofroniusza, gdy poproszono go o zastąpienie go, a on odmówił.
Bieda w czasach, gdy Nektarios był dyrektorem Rizareionu była normą, a jednocześnie morale Greków, zwłaszcza po porażce, w 1897 roku z wojną grecko-turecką, było na nadirze. Ale on sam, z jałmużną jako bronią i słowem Ewangelii, pobudził ówczesne społeczeństwo ateńskie, które często zwracało się do jego kazań po radę. Funkcję dyrektora Szkoły Rizarios pełnił przez 14 kolejnych lat do 1908 roku, kiedy to ze względów zdrowotnych opuścił swoje stanowisko.
W Eginie
W 1908 roku osiedlił się w Eginie. Nektariusz nigdy w życiu nie oddalił swojego silnego pragnienia samotnego życia. Pragnienie to zostało jeszcze bardziej wzmocnione podczas wizyty na górze Athos i związania się w 1898 r. ze Starszym Danielem Smyrneńczykiem (Starszym Bractwa Danilaion), z którym utrzymywał korespondencję. Od tego czasu szukał miejsca na klasztor do końca życia, “kościelny Partenon”, jak mówił. Potrzeba ta stała się ostrzejsza i być może bardziej nagląca, gdy cztery kobiety, które były z nim samotne i połączone relacją duchowego przewodnictwa, zapragnęły zostać mnichami pod jego nadzorem. Znalazł więc w końcu stary opuszczony klasztor na Eginie w Xantos, w którym postanowił zakwaterować 4 mniszki i 3 inne, które już były zakonne na wyspie. Klasztor zaczął się wznawiać w 1904 r. pod jego kierownictwem, choć nadal przebywał w szkole Rizarios.
Jego obecność w Eginie wiązała się z dwoma wydarzeniami, które uczyniły go natychmiast popularną postacią. Nektarios początkowo uzdrowił młodzieńca opętanego przez demona, co szybko zostało przyswojone. Mieszkańcy wioski odwiedzili go wtedy, prosząc o posługę i związanie się z Bogiem, ponieważ na wyspie od 3 lat nie padał deszcz, co spowodowało rozległą suszę i straty gospodarcze. Przy obecności wyspiarzy operował i jeszcze tego samego dnia zaczął padać deszcz, wydarzenia, które Eginierzy wzięli za boskie znaki.
W 1908 r. ze względu na zdrowie i podeszły wiek zrezygnował z seminarium i poświęcił się klasztorowi. Jego łaska i sława wciąż rosły, tak że duża część datków była kierowana na klasztor i w ciągu 4 lat tak bardzo się rozrósł, osiągając liczbę 15 mniszek, dzięki pielgrzymom, którzy zaczęli napływać z całej Grecji, wspierając swoimi datkami budowę klasztoru i jego działalność charytatywną.
Jego praca w Eginie
Chociaż był stary, gdy przeszedł na emeryturę w Eginie, nie przestał pracować ani duchowo na rzecz Kościoła, ani manualnie na rzecz rozbudowy klasztoru. Dzieło to miało teraz charakter duszpasterski, liturgiczny, dewocyjny, konfesyjny i pocieszający. Stał dla mieszkańców wyspy jako brat, pomocnik, towarzysz, przewodnik i towarzysz życia. Lata do końca jego życia miały być bardzo burzliwe. Po wojnach bałkańskich, które przyniosły moralne podniesienie i pewną ekonomiczną i duchową euforię, I wojna światowa położyła się cieniem na Grecji. Ale zawsze był pomocnikiem, pocieszycielem, znając od najmłodszych lat trudności świata, głosił nadzieję i Boga na lepszą przyszłość. Dlatego święty Nektariusz był dla Eginian czymś więcej niż tylko mnichem, który osiadł na ich wyspie.
Duszpasterstwo trzody, poza wąskimi granicami wyspy, było zawsze jego troską. W ten sposób kontynuował swoją pracę pisarską, która była teraz uznawana zarówno przez ówczesną prasę za naukowo uzasadnioną, jak i przez główne instytucje intelektualne tamtych czasów. Miał też więcej czasu na modlitwę, co uwielbiał, zwłaszcza wobec Matki Boskiej, którą – jak mówił – uważał za swoją matkę. Ale nigdy mimo słabnącego zdrowia nie przestał dawać nawet ręcznie. W rzeczywistości przyczynił się do budowy nowych dormitoriów dla klasztoru, do otwarcia dróg do klasztoru, zajmował się ogrodnictwem i innymi pracami ręcznymi, które zawsze uważał za zaszczyt. Zawsze wspominał, że żadna praca nie jest powodem do wstydu, wręcz przeciwnie – jest błogosławieństwem od Boga.
Trudności i goryczy nigdy nie brakowało. Choć od ponownego otwarcia klasztoru minęło ponad 10 lat, metropolita ateński Theokletos, mimo początkowej zgody, odmówił jego uznania. Problem ten narastał, ponieważ klasztor nie uzyskiwał osobowości prawnej, przez co nie mógł zatrzymać spadków i wszelkich innych świadczeń finansowych, jakie posiadał od wiernych, co utrudniało działalność charytatywną. Innymi słowy, niektóre osoby pozostawiały na rzecz klasztoru zapisy, których klasztor nie mógł przyjąć ze względu na swój prawny niebyt. Metropolita był niezadowolony z obrotu, w jakim znalazł się klasztor i w związku z tym był nieugięty. Nektariusz na różne sposoby próbował go odwieść, ale do końca życia nie doczekał się realizacji swojej prośby.
W ciągu ostatnich kilku lat
Nektarios początkowo, po zakończeniu I wojny światowej i odwołaniu Theokletosa z powodu przydzielenia go Eleftheriosowi Venizelosowi wraz z innymi biskupami, wierzył, że sprawy mogą zostać wygładzone. Początkowy optymizm został jednak ucięty, gdy w 1918 roku został oskarżony o niemoralność przez matkę zakonną. Jednak badania i dochodzenie prokuratora ateńskiego szybko udowodniły fałsz matki córki, która dobrowolnie wstąpiła do klasztoru. Z tego powodu, ale także z powodu duchownych na wyspie, którzy zazdrościli mu, uważając, że zabiera całą ich “klientelę” i oskarżali go za plecami, właściwie nie udało mu się zrealizować marzenia o rozpoznaniu klasztoru. Ale zawsze wierny Ewangelii, przykładowi Chrystusa, pismom św. Nikodema Athonity, wierzył całkowicie w sprawiedliwość Bożą. Był cichy, spokojny, cierpliwy wobec wszystkich oskarżeń i upokorzeń, którym od czasu do czasu był poddawany.
Koniec jego życia był bolesny. Przewlekła choroba prostaty, wraz z upływającymi latami i bolączkami życia dotknęła go. Już wtedy miał plany. Chciał założyć szkołę szkoleniową. W końcu nie zdążył. W 1920 roku został przyjęty do szpitala Aretaio w Atenach, gdzie zdiagnozowano u niego raka prostaty. 9 listopada tego samego roku święty Nektariusz zmarł w wieku 74 lat. Pokój, w którym zasnął, został dziś przekształcony w małą świątynię na drugim piętrze szpitala Areteion, ozdobioną ikonami Świętego i ślubami wiernych o powrót do zdrowia ich bliskich hospitalizowanych w klinice.
Zakon i rehabilitacja świętego
2 września 1953 r. relikwie świętego zostały ponownie pochowane w Eginie, przez biskupa Hydry Prokopiosa i opornego biskupa Elis Antoniosa.
W 1960 r. metropolita Salonik Panteleimon I, ze szczegółowym zaleceniem dla Świętego Synodu Kościoła Grecji, poparł świętość Nektariusza Kefalasa.
Po czterdziestu latach od śmierci Nektariusza, został on ogłoszony świętym 20 kwietnia 1961 roku przez patriarchę ekumenicznego Athenagorasa, ponieważ ocenił cuda, a także wielką pracę duszpasterską i kościelną. Oficjalny proces jego proklamacji odbył się 5 listopada 1961 roku. Wraz z ogłoszeniem Nektariusza Kefalasa świętym, Athenagoras postanowił również, że mężczyzn i kobiety noszących imiona Nektarios i Nektaria będzie się obchodzić 9 listopada, a nie 11 lipca, jak to było do tej pory.
Dopiero w 1998 roku, a więc w rok po wyborze na tron patriarchalny, patriarcha Piotr VII z Aleksandrii pojednawczo przywrócił porządek kanoniczny dotyczący osoby św. Nektariusza, metropolity Pentapolis. Święty Synod Patriarchatu Aleksandrii wydał Deklarację Synodalną “aby prosić o przebaczenie świętego Nektariusza za niesprawiedliwość wyrządzoną mu przez poprzedników – ojców i braci Patriarchalnego Tronu Aleksandrii”.
Cuda po śmierci
Święty Nektariusz był uważany przez mieszkańców wyspy Egina za żywego świętego. Ale wydarzenia opisane przez zakonnice, Kostisa Sakkopoulosa, przyjaciół, księży i mieszkańców wyspy są naprawdę niezwykłe, uzasadniające jego obecną popularność. Podobno w łóżku obok, w którym przebywał Święty, hospitalizowano również paraplegika, który nie mógł chodzić. Ale gdy dotknął na nim koszuli zmarłego Świętego, został uzdrowiony. Gdy go niesiono, mówi się, że był nieważki, a z jego czoła tryskała mirra. Ale największą zagadką jest to, że mimo 3 pochówków i ekshumacji, relikwia świętego pozostała niezmieniona przez ponad 30 lat. Jego relikwia została zbadana po raz pierwszy 3 lata po śmierci i znajduje się obecnie w nowym kościele świętego w Eginie.
Patronka
Święty Nektariusz, na wniosek komitetu profesorów wychowania fizycznego, został ogłoszony patronem gimnastyków, gdyż pobłogosławił założenie Towarzystwa Gimnastycznego jako “doskonałego oionu”, a celem takich stowarzyszeń jest gimnastyka fizyczna i rozwój duchowy, czyli dwa bieguny, wokół których obraca się doskonałe wychowanie i doskonała edukacja. Później, jako dyrektor Szkoły Rizariusa, dbał szczególnie o ćwiczenia fizyczne uczniów i poprawę ich diety. Wprowadził również piłkę nożną jako sport dla uczniów tej samej szkoły na prośbę samych uczniów. Tym samym jako pierwszy wprowadził piłkę nożną jako sport na terenie szkoły… Św. Nektariusz jest również patronem szkoły Barbakan, gdyż był jej absolwentem.
Jego praca pisarska
Święty Nektariusz był płodnym pisarzem i uczonym tamtych czasów, stąd jego liczne i różnorodne dzieła na wszelkie tematy: Teologiczne, społeczne, pedagogiczne, moralne itp. Jego twórczość została uznana za znaczenie, styl i duchowość jeszcze za jego życia przez ówczesną prasę i społeczność uniwersytecką.
W latach 1885-1890. Okres egipski
Dziesięć dyskursów na Wielki Post. Aleksandria 1885 r.
Dyskurs kościelny wygłoszony w kościele św. Mikołaja w Kairze w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu. Aleksandria 1886 r.
Dwie mowy kościelne (“O niedzieli prawosławia, czyli o wierze” i “O objawieniu Boga w świecie, czyli o cudach”) Kair 1887
Dyskursy o spowiedzi. Kair 1887 r.
O świętych soborach, a zwłaszcza o znaczeniu dwóch pierwszych soborów ekumenicznych. Aleksandria 1888 r.
O naszych obowiązkach wobec Świętego Ołtarza. Kair 1888 r.
O objawieniu się Boga w świecie. Aleksandria 1889 r.
Mowa wygłoszona w Achillopouleio Parthenagogue w święto Trzech Hierarchów. Aleksandria 1889 r.
Dyskurs o modlitwie do Świętego Ołtarza. Alexandria
Z inicjatywy i przy redakcji Świętego ukazała się książka Eugeniusza Voulgareosa “Szkic o tolerancji”. 1890
W latach 1892-1894. Okres, w którym Święty był kaznodzieją
Rady Ekumeniczne Kościoła Chrystusowego. 1892, wydanie drugie uzupełnione.
Święte uroczystości obchodzone w moim kraju. 1892
O objawieniu się Boga w świecie. 1892, wydanie drugie, kompletne.
Hipoteza człowieka. 1893
O pracowitości duszy (Jedenaście dyskursów). 1894
Badanie efektów edukacji prawdziwej i fałszywej. 1894
Redakcja wydania książki Neophytosa Vamby “Teologia naturalna i etyka chrześcijańska”, Aleksandria 1893
W latach 1894-1908. W latach 1894 – okres, w którym Święty był dyrektorem w “Rizario
Homilie o Boskim charakterze i dziele naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa. 1895
Skarbnica świętych i filozoficznych uczonych. Tom A 1895, Tom B 1896
Wiedza epicka i elegijna pomniejszych poetów greckich. 1896
Lekcja etyki chrześcijańskiej. 1897
Kurs z zakresu duszpasterstwa. 1898
Prawosławny Święty Katechizm. 1899
Chrystologia. 1901, okładka 1990 r.
Studium o nieśmiertelności duszy i o świętych pomnikach. 1901
Ewangeliczna Historia w zgodzie z pastorałami świętych ewangelistów Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. 1903
Modlitewnik kataryniarza. 1904
Wiedza o nim. 1904, republikacja: z przekładem na współczesną grekę Evanthia Hatzi, wyd. Athos, Ateny, 2012 r.
Studium o Matce Pana Najświętszej Theotokos i Niepokalanej Maryi. 1904
Studium o świętych Bożych. 1904
Studium na temat pokuty i spowiedzi. 1904
Studium na temat sakramentu Eucharystii. 1904
Studium historyczne na temat nakazanych postów. 1905
Theotokaryon, czyli mały modlitewnik. 1905
Epistoła Kapłańska. 1907
Theotokaryon. 1907, wydanie drugie, powiększone.
Psałterz proroka Dawida. 1908
Redaktor wydania dzieła antiochijskiego mnicha z Ławry św. Sawy “Pandictus of the Divine Scriptures”, 1906
Okresowo publikował też m.in.
Meletius Pigas, “Dwa listy”, Kroniki bizantyjskie, Petroupolis, I/1894
“Homilie pastoralne. A O stanie duchowieństwa świętego według Ojców Kościoła”. Święte ogniwo, 1895-96 r.
“Edukacja dzieci i matek”. Święte ogniwo, 1895 r.
“O hellenizmie średniowiecznym i bizantyjskim”. Święte ogniwo.
“Tinos – wystąpienia Zachodu przeciwko Fotiuszowi”. Rocznik Tracki, 1897 r.
“O prawdziwej interpretacji powiedzenia Apostoła Pawła ‘kobieta nie powinna bać się mężczyzny'”. Anaplasis, 1902 r.
“Studium świętych ikon”. Anamorfoza, 1902 r.
“Religia”. Anamorfoza, 1903-4
“Na Przysiędze”. Święte Stowarzyszenie, 1906 r.
Napisał też 136 listów do zakonnic wydanych pod tytułem “Listy katechetyczne do zakonnic świętego klasztoru Świętej Trójcy w Eginie”, 1984 r.
W latach 1908-1920. Okres, w którym Święty przebywał w klasztorze w Eginie
Triadic. 1908
Kekragarion Boskiego i Świętego Augustyna.
Studium historyczne na temat przyczyn schizmy. O przyczynach jej utrwalenia oraz o sile lub słabości unii dwóch Kościołów, wschodniego i zachodniego (t. A 1911, t. B 1912)
Studia drugie. A O jednym, świętym, katolickim i apostolskim Kościele. B O świętej tradycji (1913)
Modlitewnik na jutrznię (wydanie drugie, 1913)
Studium o Boskich Sakramentach (1915)
Studium historyczne Świętego Krzyża (1914)
Etyka chrześcijańska prawosławnego Kościoła wschodniego (wydanie drugie, powiększone, 1920)
O Kościele (“Siedemdziesiąt pięć lat Szkoły Kaznodziejskiej Rizarios 1844-1919”, 1920)
Publikacje po upadku św.
Boska Liturgia Świętego i Chwalebnego Apostoła i Ewangelisty Marka (1955)
Religioznawstwo (1986)
Niepublikowane dzieła Świętego
Studium świętych relikwii
O poświęceniu Bogu świętych dziewic oraz o klasztorach i życiu monastycznym
Wegetologia prawosławnego Kościoła wschodniego (O niedzielach całej jedności; O świętach prawdziwych i ruchomych)
Święta Liturgia
Rozdziały piąte dotyczące ksiąg liturgicznych
O uwielbieniu w duchu i w prawdzie
Interpretacja Dziejów Apostolskich
O hellenizmie
Encyklopedia filozofii
Historia kościelnej teorii mistycznej
Chrystologia
Nowa Pascha wieczna
Hymnologia – Hymnografia
Wielowymiarowość św. Nektariusza ujawnia się także w jego twórczości hymnologicznej i hymnograficznej. Św. Nektariusz darzył szczególną sympatią Najświętszą Theotokos i z tego powodu szczególnie skomponował Theotokaryon. Wskazał też na różnicę między rodzajem modlitwy a uwielbienia.
Hymnologia
Kekragarion to cztery księgi Wyznań św. Augustyna w przekładzie Eugeniusza Voulgareosa, które święty anagażował “od prozy do rymu”
Psałterz to wszystkie Psalmy Dawida, które Święty “natchnął w różnych miarach, miłych Bogu i inspirujących, według podstawy tonalnej”.
Hymnografia
Theotokaryon i Trinitarian to odpowiednio troparia Parakleta, Triodionu lub innych ksiąg liturgicznych, ustawione w pojedynczych lub zróżnicowanych miarach.
Ikonografia
Postać świętego Nektariusza w hagiografii pojawia się w dwóch fazach. Stojący i siedzący na tronie biskupim. W pierwszej sytuacji nosi prosty strój, w lewej ręce trzyma Ewangelię, a prawą błogosławi. W drugiej okoliczności nosi szaty rezurekcyjne, a w prawej ręce ma otwartą na jakieś czytanie ewangelię. Św. Nektariusz jest świętym współczesnym i w związku z tym istnieją fotografie przedstawiające go w jego postaci.
Święto Świętej Pamięci
Wniebowzięcie – 8 listopada
Wniebowzięcie relikwii – 3 września
Święty Nektariusz jest dodatkowo upamiętniany w Niedzielę Wszystkich Świętych, kiedy obchodzone jest wspomnienie wszystkich świętych trackich oraz 12 października, kiedy odbywa się Synaxis świętych w Atenach.
Hymnologia
Apolytikio (Echo 1)
Syn Silibrii i syn Eginy,
prawdziwego przyjaciela cnoty, który w tych ostatnich czasach,
Nektariusz, czcimy wiernych, jako uzdrowiciel Chrystusa,
bo on wypuszcza głos do wszystkich pobożnych wołających.
Chwała Chrystusowi, który Cię uwielbił, chwała Tobie, który Cię cudownie uwielbił,
chwała temu, który dla ciebie wszystko sprawił.
Relikwie
Po 33 latach, kiedy ciało św. Nektariusza pozostawało nienaruszone, zaczęło się rozkładać. Dziś czcigodna Kara i święte relikwie świętego Nektariusza przechowywane są w założonym przez niego w Eginie klasztorze Świętej Trójcy.
Kostka św. Nektariusza z Eginy znajduje się w homonimicznej pielgrzymce Kamariza w Lavrio, a także kręg św. Nektariusza z Eginy znajduje się w homonimicznej pielgrzymce Chania na Krecie.
Film
W 1969 roku powstał film “Święty Nektariusz, obrońca ubogich” z Christosem Politisem w roli świętego Nektariusza.
Życie świętego Nektariusza z Eginy jest tematem filmu Człowiek z Boga, który trafił do kin w sierpniu 2021 roku. W rolę Świętego w filmie wcielił się aktor Aris Servetalis.
